Page 66 - فصلنامه فرهنگی-خبری- شماره 1
P. 66
شماره اول :پائیز 1397
مناسبت‌های فصل پائیز
به دلیل تقارن روز و ماه برگزار م یگردد .جشن آبانگان شكر ،عناب ،سیب ،خوش های از انگور سفید ،هفت شاخه
مراسم ستایش و شادمانی و نیایش و عبادتی است كه در از هفت گیاه ،نان گرد كوچك از آرد حبوبات ،اسپند ،شیر
كنار چشم هسارها و رودها به انجام م یرسید .این روز و آویشن از ملزومات خوان مهرگانی بود‌هاند .خورا كهای
منسوب است به یكی از بزرگترین ایزدان مورد ستایش دیگری نیز به تفاوت میان زرتشتیان یزد و كرمان بر سفره
ایرانیان روزگار گذشته ،ایزد آناهیتا (ایزد سرپرست آبهای گذاشته م یشود كه عبارتند از آش ،حلوا ،نان سیرو ،كماج،
روان و ایستا و دریاها و رودها و چشم هسارها) .در این روز چیمال یا چن گمال كه از روغن و نان و خرمای مخلوط
انگیز‌ههایی مانند خشكسالی و نباریدن باران در ایران به تهیه م یشود و خوراكی ویژه موسوم به دون درست
مدت هشت سال و پس از آن بارش باران در چنین روزی یا م ینمایند كه ویژه مراسم مذهبی است و از عدس و نخود و
برخی وقایع تاریخی منسوب به این روز ،سبب گرامیداشت لوبیا و شلغم و سی بزمینی پخته م یشود .جشن مهرگان در
این روز توسط مردم و جشن و شادمانی آنان است .اما
جشنی دیگر نیز به همین نام ،در روز دهم فروردین برگزار بسیاری از مناطق با ساز و گشت همراه است.
م یگردد كه جزو جش نهای نوروزی محسوب م یشود. گاهنبار اَیا ثری َمه
تیرما سیزده شو (مازندران) زمان برگزاری گاهنبار چهارم ،سی‌ام مهرماه و
مقارن با اول زمستان و آغاز سرما و در باور زرتشتیان
مناطقی از مازندران و گیلان ،جشنی با نام تیرگان یا هنگامی‌است كه خداوند گیاهان را آفریده است و زمانی
تیرما سیزده شو در آبا نماه (سیزدهم یا بیستم آبان ماه) است كه شبانان گله و رم ههای خود را از چراگاهها به
برگزار م یشود .یكی از نقاطی كه برگزاری جشن تیرگان آغل م یبردند تا از سرما درامان باشند و كشاورزان نیز
در آنجا مشاهده شد‌ه ،دهكدة یوش است .سیروس طاهباز
این جشن را در دهكدة یوش مطالعه كرده‌است و «تیرماه غله را در انبارها ذخیره م یكردند.
سیزده» را جشن اختصاصی اهالی یوش م یداند .مراسم
جشن زر یوش و سما مانند هم است با این تفاوت كه جشن آبانگان (دهم آبان)
تیرگان در یوش ،در آن سال كه طاهباز از نزدیك شاهد
این جشن از جش نهای دوازد‌هگانة‌سال است .روز دهم
از هرماه ،آبان نام دارد و این جشن در روز دهم آبا نماه
64
