Page 62 - فصلنامه فرهنگی خبری شماره دهم

‫شماره دهم‪ :‬زمستان ‪1399‬‬

‫ایـن شـب یعنـی دهـم بهمـن‪ ،‬مـردم آتـش بسـیار‬ ‫از گذشـته گاهشـماری ایـن شـب‪ ،‬براسـاس‬ ‫مناسبت‌های فصل زمستان‬
‫می‌افروختنـد و بـر گـرد آن شـادی می‌كردنـد‪.‬‬ ‫طبیعـت و آب و هـوای ایـران تنظیـم شـده و مـورد‬
‫توجـه کشـاورزان و دامـداران بـوده اسـت‪ .‬مـردم به‬
‫در وجـه تسـمیه ایـن جشـن بـه سـده گفته‌انـد كه‬ ‫ایـن گاهشـماری اهمیـت فراوانـی داده و تابسـتان و‬
‫چـون ‪ 50‬روز و ‪ 50‬شـب تـا نـوروز بوده آن را سـده‬ ‫زمسـتان واقعـی را همیـن دو چلـه می‌دانسـتند‪ .‬مـاه‬
‫نامیده‌انـد‪ .‬گاهی از سـده بـه معنی مطلق آتش شـعل ‌هور‬ ‫اسـفند را جـزء زمسـتان به حسـاب نیـاورده و آن را‬
‫نیز اسـتفاده شـده اسـت‪ .‬ابوریحان بیرونـی‪ ،‬دهم بهمن‬ ‫«مـاه نـوروز» می‌خوانند‪ .‬همـواره‪ ،‬ایرانیان این شـب‬
‫را شـب گزنه نامیده اسـت‪ .‬یعنی شـبی كه در آن گزیدن‬ ‫را گرامـی داشـته و بـه جشـن و سـرور می‌پردازنـد‪.‬‬
‫زیـاد اسـت چـرا كـه منظورشـان این اسـت كه سـرما‬ ‫فامیـل و خویشـاوندان در ایـن شـب بـه خانـه‬
‫شـخص را در این شـب می‌گـزد‪ .‬این جشـن بزرگترین‬ ‫بزرگترهـا و بـزرگ خانـدان رفتـه و همچنیـن‬
‫جشـن آتش در میـان زرتشـتیان اسـت‪‌.‬آت ‌شافروزی‬ ‫صاحب‌خانـه از آنـان با انواع شـیرینی‪ ،‬آجیـل و میوه‬
‫در ایـران ساسـانی مقدمـه و درآمـد برگـزاری همـه‬ ‫پذیرایـی می‌کننـد‪ .‬مخصوصـ ًا میوه شـب چله بیشـتر‬
‫جشـن‌ها بود‪ .‬زیرا ایرانیان باسـتان‪ ،‬شـادی و شـادمانی‬ ‫هندوانـه و انـار اسـت و آجیل‌هـای مخصوص شـب‬
‫و روشـنی و فـروغ را از مظاهـر خداونـد و تاریکـی و‬ ‫چلـه هـم بیشـتر میوه‌های خشـک شـده و محصولات‬
‫باغـی اسـت‪ .‬مردم بـر ایـن عقیده‌اند که اگر در شـب‬
‫سـوگ را از مظاهـر اهریمن می‌دانسـتند‪.‬‬ ‫چلـه زمسـتان هندوانـه بخورنـد از گرما چله تابسـتان‬
‫یکـی از مشـخصات و ویژگیهـای ایـن جشـن‪،‬‬ ‫در امـان خواهنـد بـود‪ .‬شـاهنامه‌خوانی‪ ،‬حافظ‌خوانـی‬
‫تعـاون و همـکاری مـردم در گردآوری هیـزم و خار‬ ‫و برگـزاری مراسـم و آئیـن کف‌زنی از دیگر مراسـم‬
‫و خاشـاک اسـت‪ .‬مقـارن با غـروب آفتـاب‪ ،‬موبدان‬
‫بـا لبـاس ویـژه سـفید‪ ،‬لالـه به‌دسـت و زمزمه‌کنـان‬ ‫شـب چله اسـت‪.‬‬
‫بـا سـرود آتـش نیایش‪ ،‬دسـت در دسـت هـم‪ ،‬گرد‬
‫پشـته هیمـه سـه بـار می‌گردند و آنـگاه با آتشـی که‬ ‫جشن سده‬
‫در لاله‌هـا می‌سـوزد از اطـراف آتـش می‌افروزنـد‬
‫و تـا هنگامی‌کـه آتـش خامـوش شـود بـه شـادی‬ ‫ایرانیـان عهـد باسـتان زمسـتان را پنـج مـاه یعنی‬
‫از اول آبـان تـا آخـر اسـفند می‌گرفتند و به‌مناسـبت‬
‫می‌پردازنـد‪.‬‬ ‫گذشـتن صـد روز از زمسـتان (از اول آبـان تـا دهـم‬
‫بهمن‌مـاه) جشـن سـده برگـزار می‌كردنـد و در‬

‫‪60‬‬