Page 23 - فصلنامه فرهنگی-خبری- شماره 1
P. 23
1397پائیز :شماره اول
با بنیاد ایران‌شناسی یک پدیدة ژئوپلیتیک بر اثر انقلاب اسلامی ایران سخن در ایران عصر ساسانی دو فرقه یا گرایش نسبت
گفت و پس از آن موضوع مقابله با ژئوپلیتیک شیعه یا به دین وجود دارد -1 :فرقه مزدایی كه به ثنویت و
دوگان هباوری اعتقاد دارند و همه چیز را زادة خدای خوبی شیعه هراسی را مطرح كرد.
اهورامزدا و خدای بدی اهریمن می‌دانند؛ -2كیش زروانی
كه به یگان هباوری اعتقاد داشته و اهورا مزدا و اهریمن
نشست واکاوی عوامل موثر در تداوم باورهای را زادة خدای بالاتر و بزرگتری با نام زروان م یدانند .بر
این اساس ،دو قطب یا مركزیت دینی در مناطق استخر باستانی زروانی و میترایی در دورة اسلامی
نشست «واکاوی عوامل مؤثر در تداوم باورهای فارس و شیز در آذربایجان بوجود می‌آید .در طول دورة
باستانی زروانی و میترایی در دورة اسلامی» چهاردهم ساسانی و سد‌ههای نخست دوران اسلامی رقابت این
آبان‌ماه برگزار شد .در این نشست دکتر میرزامحمد حسنی؛ دو مركز دینی با هم قابل مشاهده است .حوزة استخر به
عضو هیئ تعلمی گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی (واحد «اختیار» باور دارد و حوزة شیز با باورهای سنتی و كهن‌تر
به «جبر و تقدیر» -سرنوشت ،بخت و اقبال ،تصادف و تهران مركزی) به ایراد سخنرانی پرداخت.
ایشان با بررسی وضعیت دینی ایرانیان در دورة مشیت الهی -معتقد است.
ساسانی ،دین ایرانیا ِن عصر ساسانی را تلفیفی از سه دین همچنین اختلاف میان دو حوزة شیز و استخر در
مزدایی ،زروانی و میترایی معرفی كرد كه تحت لوای دین ساختار طبقة روحانیون زرتشتی نیز اثر م یگذارد و
روحانیون حوزة استخر كه به «اختیار» معتقد بودند ،در زرتشتی بعنوان دین ملی ایرانیان قرار داشتند.
بنابر گفتة دكتر حسنی بزرگترین معضل دین زرتشتی -دورة شاپور دوم قدرت خود را از دست داده و در این
كه در چهار سده حكمرانان ساسانی تلاش م یکنند آن‌را دوره قدرت به روحانیون مستقر در حوزة شیز« ،جبریون»
بعنوان دین ملی ارائه دهند -آنست كه در تقابل با دین منتقل می‌شود .بزرگترین روحانی حوزة شیز« ،آذرباد َمهر
جهانی زمان خودش قرار می‌گیرد .بعنوان مثال در سدة اسپندان» -گردآورندة اوستا در دورة شاپور دوم -است .بر
سوم در برابر دین جهانی مانویت به مقاومت خصمانه این اساس ،از این دوره به بعد تا پایان عصر ساسانی شاهد
برم یخیزد ،اما سرانجام این دین در تقابل با دین اسلام -كه حذف نام و اقدامات روحانیون اختیارگرای حوزة استخر،
همچون «كرتیر» -از متون پهلوی و روایات زرتشتی دینی جهانی است -تسلیم و مغلوب م یشود.
متأخر هستیم.
دكتر حسنی در ادامه با بیان اینكه در آیین زروانی
كه معتقد به یگان هپرستی است و دین اصلی ایرانیان عصر
ساسانی است ،چنین بیان م یدارد :پرستش و باور به خدایی
با نام «زروان» در شرق باستان بسیار قدیمی است .قو یترین
سندی كه از خدایی با نام زروان یاد كرده است ،كتیب ههای
بابلی -مربوط به سدة پانزدهم پیش از میلاد -است .اسم
خدایی با نام زروان در كتیب ههای بابلی م یآید ،اما هیچ
21
