Page 74 - فصلنامه فرهنگی خبری شماره دهم
P. 74
شماره دهم :زمستان 1399
■دانشنامه تهران بزرگ ■گنجینه گویش‌های ایرانی -استان گیلان۱ تازه‌های نشر ایران‌شناسی
دائرىالمعارف بزرگ اسلامی عفت امانی
این دانشـنامه ،دانشـنام های تفصیلی و تخصصی است
کـه ب همنظـور تدویـن مرجـع جامـع ،موثـق و ناظـر بر گنجینه گوی شهای ایرانی ،عنوان عمومی مجموعه
همـه جنب ههـای حیات مـادی و معنـوی تهـران بزرگ فرهن گهایی است که نخستین دفتر آن در سال ۱۳۸۴
با عنوان گنجینه گوی ششناسی فارس به ه ّمت عبدالنبی
طراحی شـده اسـت.
تحـولات شـتابناک تهـران در چنـد دهه گذشـته به سلامی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد.
ویـژه تحـولات ایـن شـهر پـس از پیـروزی انقالب دفتـر پیـ ِش رو مجموعـه‌ای از گویش‌هـای شـرق
اسالمی و مهاجرت گسـترده به تهران ،چهره این شـهر گیالن از خانـواده زبـان گیلکـی و زبان‌هـای حاشـیه
را بـه قـدری دگرگـون سـاخته که بـا هویت چنـد دهه دریـای کاسـپین و دامنه‌هـای البرز اسـت .در بیشـتر
پیش خـود فاصله بسـیار گرفته اسـت .ایـن دگرگون یها مناطـق انتخـاب شـده ایـن مجموعـه هـر دو گونـه
چنـان اسـت که حـال و هـوای تهـران چند دهـه پیش زبـان گیلکـی ،اعـم از جلگه‌ای و گالشـی وجـود دارد
را بایـد در گفت ههـای کهنسـالان جسـتجو کـرد .از ایـن و ضبـط هـر دو گونـه مـورد نظـر بـوده‌اسـت .ایـن
رو مرکـز دائر‌ىالمعـارف بـزرگ اسالمی بـر آن شـده مجموعـه نخسـتین مجموعـه زبـان گیلکـی اسـت که
اسـت تا بـرای ثبت هویـت در حـال دگرگونـی تهران در فرهنگسـتان زبـان و ادب فارسـی تدویـن و چاپ
برای نسـ لهای آینـده ،تدویـن دانشـنام های تفصیلی و شـده اسـت و در جلدهـای بعـدی دیگـر گویش‌ها و
تخصصـی با موضـوع تهـران بـزرگ را در دسـتور کار گونه‌هـای زبـان گیلکـی ،شـامل مجموعـه گویش‌های
جنـوب گیالن و گویش دیلمـان ،به صـورت جداگانه
خـود قـرار دهد. و بـا شـکل جدیدی کـه گـروه زبان‌هـا و گویش‌های
جلد سـوم کتـاب دانشـنامه تهران بزرگ شـامل 357
مدخل اسـت که در 550صفحه توسـط انتشـارات مرکز ایرانـی در نظـر گرفته اسـت بررسـی خواهد شـد.
این مجموعه در سه بخش آواشناسی ،ساخت‌واژه و
دائرىالمعارف بزرگ اسالمی منتشـر شـده است. نحو زبان گیلکی شرقی را بر اساس پیکره گر دآوری‌شده
در پژوه شهای میدانی ،بررسی و توصیف م یکند.کتاب
مذکور توسط انتشارات فرهنگستان زبان و اد بفارسی در
۴۶۸صفحه منتشر شده است.
72
