Page 23 - فصلنامه فرهنگی خبری شماره دهم
P. 23
شماره دهم :زمستان 1399
با بنیاد ایران‌شناسی راه‌آهـن -حـق انحصار معـادن و اجازه تأسـیس بانک یافته و مجلدات دیگر آن نیز در دسـت انتشـار اسـت
شـاهی را به ما بدهید ،مـا هم 40/000لیره انگلیسـی را بخوانیـد تـا ببینیـد کرونـای انگلیسـی در روزگار
بـه شـما وام می‌دهیـم کـه برویـد فرنـگ را بگردید قاجـار چه بر سـر این دیـار آورد .این اسـناد نوشـت ه
و کیـف کنیـد و چنیـن بـود کـه قـرارداد 25ژوئیـه سرپرسـی سـایکس و دیگـر کنسـول‌های انگلیسـی
19/1872جمـادی‌الاول 1289ق بسـته شـد و باز هم اسـت کـه گزارشـات هفتگی کرمـان را بـرای دولت
بـه قـول کرمانی‌هـا ،ایـن دسـت‌پخت آن‌قـدر شـور متبوعـ ه خـود می‌فرسـتادند ،لـذا هیچ جـای تردیدی
بـود که «پک و پوز آشـپز هـم توی هم رفـت» چون
بعدهـا «لردکـرزن» تئوری‌پرداز سـلطه مطلـق انگلیس در محتـوای آن‌ها نیسـت.
بـر ایران حیـرت خـود را از قـرارداد یاد شـده اعلام در این اسناد ،م یبینیم که چگونه دس تاندرکاران
کـرد و گفـت« :واگـذاری کامـل و فوق‌العـاده تمـام حکومت کرمان ،هر هفته باید به حضور عالیجناب
منابـع صنعتـی یک کشـور به دسـت بیگانـگان ،جای کنسول م یرسیدند و برنامه‌های خود را تقدیم م یکردند.
تعجـب دارد» (بـه رنـگ کویـر ص )315آن وقت در اگر نظر مبارک ایشان مثبت بود ،آن‌وقت با انجام آن
همیـن زمان ،عالیجناب کنسـول در یادداشـت شـمار ه امور موافقت می‌فرمودند .در غیر ای نصورت ،حق
42منتهـی بـه سـوم دسـامبر می‌نویسـد« :قحطـی نان نداشتند دست از پا خطا کنند ،حتی برای گماردن افراد در
در نانوایی‌هـای کرمـان موجـب نارضایتـی در شـهر پست‌های گوناگون ،عالیجناب کنسول باید حرف آخر
شـده اسـت ،گرچـه قیمـت رسـمی گنـدم 22تومـان را م یزدند .بی‌جهت نبود ک ه -به قول معرو ف -مرده‌شوی
اسـت ،فعا ًل این قیمـت به 27تومان رسـیده اسـت». هم به گریه افتاد و ناصرالدین‌شاه ی کبار به وزیر مختار
خود گفت :از این آقایان (انگلیسی‌ها) بپرسید که آیا ما
(همـان ص)281
بیچـاره مـردم کرمـان از قحطی نان جـان می‌دادند در این مملکت هیچکاره هستیم؟!!
و دلشـان خـوش بـود کـه در بـازار ،همیـن محـ ِل بـه جـز ایـن ،کرونـای انگلیسـی روزگار قاجـار،
کنونـ ِی مدرسـ ِه حیاتـی« ،بانـک شـاهی» راه‌انـدازی منتظـر بود کـه طعم ه خـود را بی‌دردسـر شـکار کند،
شـده و مشـتی خیره‌سـر انگلیسـی و همپالکی‌هـای مثا ًل وقتـی ناصرالدین‌شـاه تصمیـم گرفـت به سـفر
ایرانی‌شـان ،کلاهشـان را کـج گذاشـته و از فـرط فرنـگ بـرود (1872م) و تحفـ ه فرنگـی برایمـان
بیـاورد ،پولـی در بسـاط مملکـت وجـود نداشـت.
شـکمبارگی ،گام‌هـا را آرام برمی‌دارنـد. انگلیس‌هـا می‌دانسـتند کـه الان وقـت شکارسـت،
مـن راه مـی‌روم کـه بـه دسـت آورم غـذا /آقـا لـذا همین‌کـه حسـین‌خان مشـیرالدوله ،درخواسـت
وام بـرای سـفر شـاه را مطرح کـرد ،عالیجناب سـفیر
بـرای هضـم غـذا راه مـی‌رود! انگلیـس ،دسـت بـر روی چشـم گذاشـت و بـا کمال
آری کرونـای انگلیـس و خـوی ددمنشـانه‌اش، احتـرام ،شـخصی بـه نـام «رویتـر» را معرفی کـرد که
چنـدان تازگـی نـدارد .بـاز هـم خـدا پـدر ایـن ارز مـورد نیـاز اعلیحضـرت را تأمین کند .ایشـان هم
ویروس‌شـان را بیامـرزد کـه شـاخک‌های تقویـت دسـت بر سـینه فرمودنـد :اطاعـت امر می‌شـود ،فقط
شـده و جهش‌یافتـه‌اش خیلـی زود در سـلول‌های یـک شـرط کوچولـو دارد کـه شـما -امتیـاز کشـیدن
حیاتی فـرو می‌رود و در مدت کوتاهی کار را یکسـره
21
