Page 13 - فصلنامه فرهنگی-خبری شماره 5
P. 13
شماره پنجم :پائیز 1398
مصاحبه کسانی هم به جای اینکه خود را شرق‌شناس بخوانند نیت استیلا پژوهش نکردند بلکه بسیاری از آنها نیز
چین‌شناس و هندشناس و ایران‌شناس و اسلام‌شناس دوستدار شرق بودند .می‌توان کتاب حلاج ماسینیون و
شدند .ایران‌شناسی در حوالی دهه شصت قرن بیستم شرح مثنوی نیکلسون و حتی کتاب اسلام ایرانی کربن را
پدید آمد و گرچه در ذیل نام شرق‌شناسی و جانشین نقد کرد اما اینها به کاری که کردند تعلق‌خاطر داشتند .اگر
آن بود ،راه و رسمی اگر نه کامل ًا متفاوت با شرق‌شناسی کار شرق‌شناسان مورد استفاده استعمار قرار گرفته است
بلکه متناسب با زمان پیش گرفت .این رسم بالنسبه تازه دلیل نمی‌شود که همه آنها را مأموران اداره مستعمرات
را مخصوص ًا در آثار هانری کربن می‌توان شناخت .ما بدانیم ،هر چند که کارشان در تناسب ارگانیک با استعمار
اکنون کاری به اصطلاح ایران‌شناسی نداریم بلکه مرادمان بوده است .استعمار نه فقط از شرق‌شناسی بلکه از علم
از ایران‌شناسی درک وجود تاریخی ایران در تمامیت جغرافیا هم استفاده‌ها کرده است .آیا می‌توان جغرافیا
فکری و اخلاقی و علمی و فرهنگی و سیاسی آنست .را علم استعماری خواند .با این همه لازم نیست که ما
نیز در مطالعه گذشته کشورمان پیداست که روش و نگاه آن
روش شرق‌شناسان را پیروی لازم نیسـت کـه مـا نیـز در به ایران هم نگاه شرق‌شناختی
کنیم .اگر شرق برای ما مطالعـه گذشـته کشـورمان روش نیست .اهمیت شرق‌شناسی را
مفهوم دیگری دارد پس با نمی‌توان انکار کرد اما این را
روش دیگری هم باید به آن شر قشناسـان را پیـروی کنیم .اگر هم باید دانست که غرب جدید
نزدیک شد .درک و شناخت شـرق بـرای مـا مفهـوم دیگـری از آن جهت به شرق پرداخته
این روش در شرایطی که است که آن را «دیگری» در
روش شرق‌شناسی شایع و دارد پـس بـا روش دیگـری هـم برابر خود دیده و در شرق
غالب است به آسانی حاصل بایـد بـه آن نزدیـک شـد. به‌عنوان غیر و دیگری نظر
نمی‌شود ولی به هر حال برای کرده است .شاید هم نادرست
برقراری نسبت و ارتباط نباشد که دنیای قدیم به‌طور
صمیمانه و توأم با تف ّهم گذشته ،باید کوشید. کلی و از جمله کشورهای شرقی را غیر از غرب و
مخصوص ًا غیر از غرب جدید بدانیم اما شرق‌شناسی
در پایان ضمن تشکر از حضرتعالی در پاسخگویی صرف بیان این غیریت نیست بلکه گزارش تقابل و
مقابله و اثبات تفوق و برتری و کمال غرب است .غرب ،به سؤالات این مصاحبه اگر موضوع دیگری هست
شرق یعنی این غیر خود را با میزان خود که حق است که به فهم و شناخت دانش ایرا نشناسی و حکمت
می‌سنجد و حکم می‌کند .ما هم می‌توانیم این غیریت را ایرانی کمک می‌کند ،خوشحال می‌شویم توضیحاتی
تصدیق کنیم اما نه به‌عنوان مرحله قبل از تجدد و گذشته را ارائه بفرمایید؟
ممنونم که پرس شهای خوبی مطرح کردید و اگر آن .در اینکه شرق‌شناسان غربی به شناخت تاریخ آسیا
و افریقا اهتمام بزرگ کردند و آثار بسیار مهم پژوهشی بضاعت کافی برای پاسخ دادن نداشتم مرا ببخشید .شرط
فراهم آوردند ،شکی نیست .تمام شرق‌شناسان هم با ادب ب هجا آوردم و از ادای وظیفه سر باز نزدم.
11
