Page 11 - فصلنامه فرهنگی-خبری شماره 4
P. 11
شماره چهارم :تابستان 1398
مصاحبه من کدام است .چرا اصل هستی بیش از یکی نیست؟ منشأ (پندار نیک)ُ ،هو ْخ ْت (گفتار نیک) و ُه َو ْر ْشت (کردار
نیکی (خیر) کدام است و منشأ بدی (شر) چیست ،نور از نیک) که هرگز از یکدیگر جدایی ندارند و این دقیق ًا با
تعلیم قرآنی مطابق است که این سه را کلید رستگاری کیست و تاریکی و ظلمت از کجاست؟ بوی عطرآگین
از کیست و بوی گندناک از کجاست؟ نظم عالم از کیست م یداند (کسی که به خدا و آخرت ایمان آ َو َرد و کار نیکو
و ب ینظمی عالم از چیست ،رحمت از کیست و ظلم و انجام دهد ،بر آنان بیمی نیست و اندوهناک نباشند).
در ضمن باید گفت :ایرانیان همیشه یکتاپرست بوده شقاوت از کجاست؟» پنجاه و هفت بخش دیگر این رساله
و هرگز ب تپرستی در میان آنان رواج نداشته است و دربرگیرنده دقائق حکمت الهی برای جوانان پندآموز
است .در ضمن کتاب ظفرنامه منسوب به اب نسینا به فارسی فرشته‌شناسی را اساس جهان‌شناسی م یدانسته‌اند.
نمونه دیگر کتابی ب ه نام «پندهای زرتشت» است شامل پندهای بوذرجمهر (بزرگمهر) است که حکمت
که احتمال ًا در اواخر سلسله ساسانیان تألیف شده است .نظری و عملی را در ابعاد مختلف آن در بر م یگیرد .در
اکثر کتا بهای مربوط به تاریخ این کتاب اصول عقاید دین
زرتشت را برای نوجوانان همه ادیان ظاهری دارند و باطنی؛ در حکما در گذشته بخش مهمی
به حکمت ایرانیان باستان تلخیص کرده است و هر
اختصاص یافته است. دین اسلام هم عرفان و هم حکمت که زرتشتی در سن بلوغ و پیش از
همیشه پیوند بسیار نزدیکی با یکدیگر بستن کمربند آئینی ُکستیک یا
با توجه به اینکه فلسفه کستی باید آن را بداند .بخش داشته‌اند درباره حقایق و معارفی که با
جدید الهی نیست ،جمع بین باطن دین ارتباط دارد از قبیل توحید، اول (از پنجاه و هشت بخش
فقه و حکمت در اندیشه نبوت ،ولایت ،معادشناسی ،تخلق به آن) چنین است «بر وفق وحی
حکمای ایرانی چگونه تبیین دین الهی فرزانگان عهد باستان
در حکمت جاودانه خویش اخلاق الهی و نظیر آن بحث می‌کنند .م ییابد و از آن دفاع م یکنند؟
در پاسخ باید عرض کنم چنین گفت هاند که هنگام رسیدن
به سن پانزده سالگی زن و مرد باید پاسخ به این پرس شها که همه ادیان ظاهری دارند و باطنی؛ در دین اسلام هم
را بدانند «من کیستم ،به چه کسی تعلق دارم ،از کجا آمد‌هام ،عرفان و هم حکمت که همیشه پیوند بسیار نزدیکی با
به کجا باز م یگردم ،به چه نژاد و تباری وابست هام؟ کار و یکدیگر داشت هاند درباره حقایق و معارفی که با باطن دین
وظیفه من بر روی زمین چیست و پاداش من در جهان ارتباط دارد از قبیل توحید ،نبوت ،ولایت ،معادشناسی،
دیگر کدام است؟ آیا از عالم غیب به این جهان آمد‌هام یا تخلق به اخلاق الهی و نظیر آن بحث م یکنند یا اعمالی
همیشه در این جهان بود‌هام .آیا به اهورامزدا تعلق دارم یا به که علاوه بر فرایض موجب تقرب بیشتر انسان به حضرت
اهریمن ،آیا به فرشتگان (ایزدان) وابست هام یا به دیوان،آیا حق م یشود و فقه متکفل بیان احکامی درباره فروع دین
دلبستگی من به خیر است یا به شر؟ آیا من انسانم یا دیو؟ است از واجبات،عبادات و معاملات و غیره .اما هر دو
راههای نجات من کدام است؟ دین و آئین من چیست ،مکمل یکدیگرند و هیچ دینی فقط متوجه احکام ظاهری
سود و زیان من در کجاست ،دوست من کیست و دشمن یا ب هعبارت دیگر شریعت صرف نیست و از طرف دیگر
9
