Page 12 - فصلنامه فرهنگی-خبری شماره 4
P. 12
شماره چهارم :تابستان 1398
دوام و قوام دین بدون شریعت که فقه متکفل بیان احکام صناعت فقه دارد به نام «بدایى‌المجتهد و نهایى‌المقتصد» مصاحبه
که در آن به بحث تطبیقی درباره احکام فقهی در چهار آن است ،امکان ندارد.
یکیازویژگ یهایحکمتاسلامیایناستکهحکمای مذهب فقهی اهل سنت پرداخته است .این کتاب از کتب
ایرانی همیشه فقه را یکی از اصول مهم حکمت عملی مهم درسی در آن دیار تلقی می‌شده است.
اما دوره صفویه ،دوره ظهور حکمای فقیه یا فقهای م یدانست هاند .ب هعنوان مثال فارابی در کتاب «احصا‌‌ءالعلوم»،
حکیم است که نمونه آنها را م یتوان در امثال میرداماد و فقه را یکی از ارکان حکمت عملی ب هشمار آورده است.
اب نسینا نیز در زندگینامه خود می‌گوید :فقه را نزد ملاصدرا مشاهده کرد .کسانی مانند ملامحسن فی ضکاشانی،
کسی ب هنام اسماعیل زاهد آموخته است و پس از آنکه ملاعلی نوری ،آقامحمدرضا قمش های ،حاج ملاهادی
مدتی به علوم دیگر و از جمله طب پرداخته است سب زواری و ب هطور کلی حکمای مکتب اصفهان و تهران
می‌گوید :در آن زمان پزشکان فاضل علم طب را نزد من در علم فقه متو ّغل بود‌هاند اما به جهت غلبه نور حکمت،
آن جنبه فقاهتی آنها مجال می‌آموختند و ابواب معالجه
امراض بر اثر تجربه آن‌چنان فرهنـگ ایـران یک فرهنگ اسـتثنائی بروز و ظهور نیافته است .این
نکته را نیز باید متذکر شد که بر من‌گشوده شد که به وصف
ترکیب و اندماج حکمت با فقه اسـت که تأثیـر شـگرفی در فرهنگ‌ها نیاید «و با وجود این من در
یا به تعبیر دیگر ظهور حکمای و تمدن‌های شـرق و غرب داشـته است آن زمان که شانزده سال بیش
نداشتم به علم فقه اشتغال داشتم به‌نحـوی کـه آثـار آن از چیـن و هنـد فقیه و فقهای حکیم فقط در
ایران اسلامی میسر شده است. و (با فقها) در ابواب آن مناظره
با توجه به حضور فعال گرفتـه تـا آسـیای میانـه و امپراطوری می‌کردم» او کتاب دهم شفا را
عثمانـی و اروپـای مسـیحی و غـرب که به حکمت عملی اختصاص
دارد به «فلسفه فقه» اختصاص جدیـد به‌خوبـی مشـاهده می‌شـود .شما در هیئت‌امنای بنیاد
ایرا نشناسی ،لطف ًا مختصری داده است .ب هعلاوه او در کتب
مختلف خود «علم ناموس» یا شریعت را اساس حکمت از مباحث مد نظر و راهکارهایتان در مورد برنامه‌ها
عملی می‌داند .شیخ شهاب‌الدین سهروردی ،مؤسس و راهبردهای بنیاد ایرا نشناسی بیان فرمایید؟
به قول یکی از دوستان ما وضعیت فعلی ما وضعیت حکمت اشراق هم صاحب کتابی است به‌‌نام «تنقیح اصول
الفقه» که اخیراً به چاپ رسیده است .خواجه نصیرالدین دوران «کمبوجیه‌ای= کم بودجه‌ای» و اقتصاد مقاومتی
طوسی ،علاوه بر تو ّغل در حکمت الهی و حکمت طبیعی است و با توجه به بودجه اختصاصی ،کار این بنیاد ،تحت
و ریاضی و اصناف سه‌گانه حکمت عملی ،فقیه عالیقدری ریاست عالیه آن ب هخوبی پیش م یرود.
اما باید توجه داشت که فرهنگ ایران یک فرهنگ محسوب می‌شده است و با آنکه تألیفات مهمی در این
زمینه ندارد در حلقه درس او فقیهان بزرگی چون علامه استثنائی است که تأثیر شگرفی در فرهن گها و تمد نهای
حلی و دیگران به تلمذ اشتغال داشته‌اند .در غرب عالم شرق و غرب داشته است ب هنحوی که آثار آن را از چین و
اسلام نیز ابن رشد شارح آثار ارسطو کتاب مهمی در هند گرفته تا آسیای میانه و امپراطوری عثمانی و اروپای
10
